ปราสาทโดนตรวล

ปราสาทโดนตวล ตั้งอยู่ที่บ้านภูมิซรอล ตำบลบึงมะลู อำเภอกันทรลักษ์ จังหวัดศรีสะเกษ ริมหน้าผาสูง บนเทือกเขาพนมดงรัก ใกล้ชายแดนไทย-กัมพูชา ห่างจากตัวอำเภอกันทรลักษ์ 38 กิโลเมตร ปัจจุบันมีถนนลาดยางเข้าถึง และมีลานจอดรถบริเวณใกล้ ๆ ตัวปราสาท การเที่ยวชมสถานที่ใด ๆ ให้ได้ครบทุกอรรถรส สิ่งหนึ่งที่ไม่ควรละเลยคือ ตำนานหรือเรื่องเล่าเกี่ยวกับสถานที่นั้น ๆ เพราะจะทำให้รู้สึก "เข้าถึง" สิ่งที่กำลังรับชมอยู่ สำหรับปราสาทโดนตวลนั้นมีตำนานเล่าว่า มีสตรีสูงศักดิ์นางหนึ่งรูปร่างหน้าตาสวยงาม แต่มีลักษณะอาภัพคือ หน้าอกใหญ่จนต้องเอาสายสร้อยทองคำทำเป็นสาแหรกรองรับไว้ เมื่อกษัตริย์ขอมรู้ถึงกิตติศัพท์ จึงให้เหล่าอำมาตย์มารับนางไปเฝ้า ในระหว่างที่เดินทางนั้น ตาเล็งซึ่งเป็นคนบ้านเดียวกันกับนางนมใหญ่ได้มาตามนางกลับไป แต่เหล่าอำมาตย์ไม่ยอมจึงเกิดการต่อสู้กัน ปรากฏว่าตาเล็งถูกฆ่าตาย โดยศพถูกทิ้งไว้ในป่าบริเวณที่สร้างปราสาทโดนตวล ปราสาทโดนตวล เป็นปราสาทขอมขนาดเล็กท่ามกลางต้นไม้ใหญ่ สร้างขึ้นราวพุทธศตวรรษที่ 15-16 มีลักษณะเป็นปรางค์เดี่ยว ผังรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส กว้าง-ยาวประมาณ 7 เมตร ย่อมุมทั้ง 4 ด้าน หันหน้าไปทางทิศตะวันออก หากสังเกตให้ดีจะเห็นว่าตัวปรางค์ก่อด้วยอิฐครึ่งหนึ่ง และก่อด้วยศิลาแลงอีกครึ่งหนึ่ง โดยก่อศิลาแลงจากฐานถึงครึ่งผนังเรือนธาตุ จากนั้นก่อขึ้นไปด้วยอิฐฝนเรียบจนถึงยอดปรางค์ บริเวณด้านหน้าประตูปรางค์มีแนวเสาหินทราย 4 ต้น สันนิษฐานว่าเป็นเสารองรับหลังคามณฑป ถัดออกมาจะมีเสาหินทรายอยู่อีก 4 ด้าน คาดว่าเป็นโคปุระ (ซุ้มประตู) นอกจากนี้ทางด้านทิศตะวันออกเฉียงใต้ของปรางค์ยังพบหินทรายเรียงต่อกันเป็นรูปผืนผ้า สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นบรรณาลัย (วิหาร) ส่วนสระน้ำซึ่งเป็นองค์ประกอบสำคัญของปราสาท มีลักษณะเป็นคันดิน อยู่ห่างจากปราสาทประมาณ 400 เมตร สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม โทร. 0 4451 4447

     ขอขอบคุณข้อมูลจาก  ททท

 ความเป็นมา (ภูมิหลัง/ความเชื่อ)

          ปราสาทโดนตวล เป็นปราสาทขอมโบราณขนาดเล็กที่ตั้งอยู่ริมหน้าผาสูง บนเทือกเขาพนมดงรัก สร้างขึ้นเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 16 ประกอบด้วยปรางค์รูปสี่เหลี่ยมย่อมุม ก่อด้วยอิฐ ซุ้มประตูก่อด้วยศิลาแลง มีรูปสิงโตจำหลักอยู่หน้าปราสาท ตั้งอยู่ทิศตะวันนออกเฉียงใต้ ของบ้านภูมิซรอล ตำบลเสาธงชัยอำเภอกันทรลักษ์ จังหวัดศรีสะเกษ ติดชายแดนไทย-กัมพูชา ซึ่งชาวบ้านตำบลเสาธงชัย และตำบลใกล้เคียงได้ร่วมกันจัดงานประเพณี ปีละ 2 ครั้ง คือพิธีเซ่นไหว้ในเดือนเมษายน และจัดพิธีบวงสรวงเมื่อถึงเดือน 10 หรือเดือนกันยายน ของทุกปีเพื่อแสดงความเคารพเทพยดาฟ้าดินและสิ่งศักดิ์สิทธิ์อยู่บริเวณปรางค์ปราสาทปกป้องคุ้มครองให้ตนเองและครอบครัวอยู่เย็นเป็นสุข นอกจากเป็น สถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ของชาติแล้ว ยังเป็นแหล่งท่องเที่ยว ในพื้นที่ตำบลเสาธงชัย ตลอดจน เป็นสถานที่ยึดเหนี่ยวจิตใจของราษฎรในพื้นที่ตำบลเสาธงชัยอีกด้วย องค์การบริหารส่วนตำบลเสาธงชัย ได้ร่วมกับผู้นำชุมชนตำบลเสาธงชัยและประชาชนตำบลเสาธงชัย จึงมีมติเห็นชอบจัดงานสืบสานประเพณีบวงสรวงปราสาทโดนตวล ในวันขึ้น 12 ค่ำเดือน 10 -ความเชื่อ เป็นพิธีเซ่นไหว้ บวงสรวงขอพรจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ประชาชนในพื้นที่มีความเชื่อว่า มีสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ที่สิงสถิตย์อยู่ในปราสาทโดนตวล ที่ดูแลและปกป้องคุ้มครองประชาชนในพื้นที่ให้อยู่ดีมีสุข ปราสาทโดนตวลเป็นปราสาทที่สร้างในสมัยขอมโบราณ ซึ่งมีความเชื่อมโยงระหว่างประเทศไทย และประเทศกัมพูชา ในปัจจุบัน ในความเชื่อและศรัทธาที่ประชาชนทั้ง 2 ประเทศ ที่มีพิธีเซ่นไหว้บวงสรวงปราสาทโดนตวล ได้ดำเนินการจัดพิธีในวันขึ้น 12 ค่ำเดือน 10 ของทุกปีที่ประชาชนในพื้นที่อำเภอกันทรลักษ์ และประชาชนในพื้นที่ประเทศกัมพูชา ที่มีความเชื่อและศรัทธาที่มาร่วมกันจัดพิธีเซ่นไหว้อย่างพร้อมเพียงกัน เพื่อให้เกิดสันติภาพของพี่น้องชายแดนไทย-กัมพูชา

อัตลักษณ์ (ที่โดดเด่น)

          -อัตลักษณ์ที่โดดเด่น ปราสาทโดนตวล เป็นปราสาทขอมโบราณ ขนาดเล็ก ตั้งอยู่ริมหน้าผาสูงบนเทือกเขาพนมดงรัก ถ้ามองมาจากประเทศกัมพูชา สร้างขึ้นเมื่อราวพุทธศตวรรษที่ 16 ประกอบด้วย ปรางค์สี่เหลี่ยมย่อมุม ก่อด้วยอิฐ ซุ้มประตูก่อด้วยศิลาแลง และมีรูปสิงโตจำหลัก อยู่หน้าปราสาท ตั้งอยู่ทิศตะวันออกเฉียงใต้ของบ้านภูมิซรอล มีลักษณะสถาปัตยกรรมที่โดดเด่น ประกอบด้วยปราสาทประธาน อาคารโถงโคปุระ บรรณาลัย ฐานศิลาแลงและสระน้ำ สันนิษฐานว่าสร้างในสมัยพุทธศตวรรษที่ 16 ตามจารึกที่ขอบประตู ตรงกับปี พ.ศ.1545 ซึ่งอยู่ในยุคเดียวกับการก่อสร้างปราสาทเขาพระวิหาร ฐานปราสาทโดนตวล สร้างด้วยศิลาแลงหินทราย ผนังก่ออิฐ ปรางค์เป็นรูปสี่เหลี่ยมย่อมุม ซุ้มประตูก่อด้วยศิลา ตัวปราสาทหันหน้าไปทางทิศตะวันออก เนื้อที่ของปราสาทไม่ใหญ่นัก ประมาณ 200 ตารางเมตรv

ความสำคัญและคุณค่าทางสังคมและทางจิตใจที่มีในวิถีการดำเนินชีวิตของชุมชน นั้นๆ

          - ปราสาทโดนตวล มีตำนานที่กล่าวถึงและประชาชนทั้งชาวไทยและกัมพูชา ต่างก็มีเรื่องราวเล่าต่อกันมาให้เป็นที่เสื่อมและศรัทธาของประชาชนที่อยู่และอาศัยตามชายแดน มาอย่างยาวนาน และในปัจจุบันนี้ ปราสาทโดนตวล ยังคงเป็นสถานที่สำคัญให้เป็นแหล่งเรียนรู้ประวัติศาสตร์ของประเทศไทยและประเทศกัมพูชา และมีคุณค่าทางสังคม จิตใจ ให้กับประชาชนทั้ง 2 ประเทศได้ศึกษาเรียนรู้และไปมาหาสู่กันในการร่วมกันจัดพิธีเซ่นไหว้บวงสรวงปราสาท โดนตวล จึงทำให้วิถีการดำเนินของชุมชนมีการไปมาหาสู่กันและคงให้ความสำคัญมาโดยตลอดเป็นระยะเวลาที่ยาวนาน และอีกนับหนึ่งสำหรับผู้ประกอบอาชีพทางการเกษตรกร ก็ช่วยให้การทำไร่ ทำนา ตลอดจนการประกอบสัมมาอาชีพต่าง ๆ เป็นไปด้วยความราบรื่น ซึ่งปัจจุบันทางรัฐ ภาคเอกชน และประชาชนทุกหมู่เหล่าในพื้นที่ และผู้ที่มีความเชื่อความศรัทธาในปราสาทโดนตวล ต่างก็เข้าร่วมประกอบพิธีเซ่นไหว้บวงสรวง ทางอำเภอกันทรลักษ์ร่วมกับองค์การบริหารส่วนตำบลเสาธงชัย จึงกำหนดจัดให้มีพิธีเซ่นไหว้บวงสรวงประสาทโดนตวล ในวันขึ้น 12 ค่ำเดือน 10 ของทุกปี เพื่อแสดงความเคารพเทพยดาฟ้าดิน และสิ่งศักดิ์สทธิ์ที่อยู่บริเวณปราสาทเพื่อปกป้องคุ้มครองให้ตนเองครอบครัวอยู่เย็นเป็นสุข ยังเป็นที่ยึดเหนี่ยวจิตใจราษฎรในพื้นที่และเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ด้วย

              ขอขอบคุณข้อมูลจาก   สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดศรีสะเกษ