ปริศนาคำทวยอีสาน

 

       คนอีสาน ไม่ว่าจะเป็นเด้กหรือผู้ใหญ่สมัยก่อนเวลาว่างๆก็จะหาคำมาทายกัน   เกี่ยวกับเครื่องมือ และสิ่งที่อยู่ใกล้ๆตัวเพื่อผ่อนคลายและประเทืองปัญญา  ซึ่งช่วยให้ก็จะเป็นคำปริศนาที่เรียกว่าคำทวย หรือปริศนาคำทวย (ทาย)  ซึ่งจะนำมาให้อ่านเล่นๆหรือนำไปทายกันสนุกๆในหมู่เพื่อนๆก้ได้เท่าที่จำได้ครับ   

                 เวลาว่างๆก็จะมานั่งคุยกันแล้วก็จะทวยปัญหากัน  สนุกๆ โดนจะพูดคำทวยแล้วลงท้ายว่า   " แหม่นหยัง"

  ตัวอย่าง     คนถาม  งัวแม่เขียว  ผูกหลักเดียว หัวจุ้มกัน     แหม่นหยัง........

                                                         คนตอบ   หมาก ม่วง     แหม่น  บ่

                                 คนถาม    บ่แหม่น       ยอมบ่

                                 คนตอบ     บ่ยอม

                                 คนถาม      เอ้าตอบใหม่

                                 คนตอบ      หมากพร้าว

                                 คนถาม        บ่แหม่น      ยอมบ่

                                 คนตอบ         ยอมแล้ว  

                                คนถาม          ยอมสิให้ขายบ่  

                                คนตอบ          ยอม

                                คนถาม          ขาย.น้องหมวย  ไปให้เจ็ก  ให้เขาใช้เฮ็ดเวียกเหมิดมื่อบ่ได้เซา เอาผู้เฮามีปัญญา เฮียนฮู้ หาเงินได้ไปไถ่มา อยากฮู้บ่  ปัญหานี้คือหยัล

                                คนตอบ         อยากฮู้

                                คนถาม     งัวแม่เขียว ผูกหลักเดียว หัวจุ้มกัน มันคือ หมากหุ่ง

บางทีเมื่อคนตอบไม่ได้ ก็จะมีการใบ้คำให้   ต่อไปก็จะเปลี่ยน คนตอบเป็น ถาม  อีกฝ่าย พลัดกัน   สร้างความสนุกสนาน  และเป็นการเรียนรู้  ตลอดจนเป็นทดสอบไหวพริบ ปัญญา ปฏิภาณ ของกันและกันในยามว่าง บางทีก็จะต่อผญากันด้วย  

 

1. สุกเต็มดินเก็บกินบ่ได้           เฉลย  แสงแดด

2. จับหางฮากแตก                  เฉลย  คันโซ่หวิดน้ำ  เด็กสมัยนี้อาจจะไม่รู้จัก

3. เข้าหน่อยจำ เข้า(ข้าว)หลายบ่จำ   เฉลย  กระติบข้าว

4. ต้นหญ้าเกิดใกล้ตาแนมเบิ่งบ่เห็น   เฉลย ขนคิ้ว  ขนตา

5. ไก้แม่ก้ากินหญ้าอ้อมโพน            เฉลย   กรรไกรตัดผม  มีดตัดผม

6.  ไก่แม่ลายไปตายฟากฮ่องเก็บผักป่องปกหน้าปกหลัง    เฉลย   ไซดักปลา

7. หัวล้านโต้นนำ้แต่เดิก                                             เฉลย กระบวนตักน้ำ

8.  สิบตีนย่างมาหลังมุงสังกะสี                                    เฉลย ปู

9. สี่ตีนย่างมาหลังคามุงกระเบื้อง                                       เฉลย  เต่า

10. สัตว์สี่ขาฮ้องหว่าเจ้าของ                                        เฉลย แมว

11. . สัตว์สองขาฮ้องด่าเจ้าของ                                    เฉลย กา

12.  เฒ่าสองเฒ่าบังเล้าบ่เห็นกัน                                   เฉลย หู

13.   งัวแม่เขียวผูกหลักเดียวหัวจุ้มกัน                         เฉลย หมากหุ่ง   มะละกอ

14.  ไปถ่อไฮ่นา  หลบถ่อก้อนเส้า                                  เฉลย แห

15.  ตัดหนามล้อมหนามย่านหนามกินหนาม  เฉลย ตัดหนามล้อมสับปะรด ป้องกันเม่นมากิน

16. เทิงกะขน ล่างกะขน ชนกันแล้วมีแฮง                        เฉลย ตา 

17. ห้อยอยู่หลักตักกะเต็ม  บ่ตักกะเต็ม           เฉลย   น้ำหมากพร้าว

18. เหล็กแดง ๆ  แทงดิน                                เฉลย    มันแกว   หรือมันเทศ

19. เฒ่าอันหนึ่งลงมาแต่ฟ้า  บ่กินปลา บ่กินเอี่ยน  นอกหมู่นั้น   กินเผี่ยนซู่แนว         เฉลย   อี่แฮ้ง    นกแร้ง

20. เฒ่าอันหนึ่งมาแต่ฟ้า  ขาแข้งเป็นหนาม      เฉลย  ตั๊กแตน

21. มาแต่เมืองล่างต้าง  เอาหัวย่างต่างตีน         เฉลย  -  หอย

22. . ยืนผัดต่ำ  นั่งผัดสูง                        เฉลย  -  หมา หรือสุนัข

23.    คนสามร้อยฆ่าเด็กน้อยบ่ตาย         เฉลย  -  เงา

24.  สุกเต็มฟ้ากาตอดบ่เหมิด               เฉลย  -  ดาว

25.  ตัดกกบ่ตาย  ตัดปลายบ่เหี่ยว       เฉลย  -  เส้นผม

26. ต้นท่อครกใบปกดิน  ต้นท่อขาใบวาเดียว   เฉลย     ต้นหัวสิงไค  ตะไคร้  ต้นกล้วย 

27.  ไก่บักลายตายอยู่ป่าอ้อย  คนสามร้อยปาดกินบ่เหมิด      เฉลย  บักนัด หรือสับปะรด

28.  ต้นท่อลำหวาย  ใบท่อตีนช้าง        เฉลย  บัว

29.  แต่น้อย ๆ มันนุ่งผ้าเหลือง  ใหญ่ขึ้นมาละผ้าถิ่ม      เฉลย  หน่อไม้

30.   แก่นอยู่นอก  อ่อนอยู่ใน        เฉลย   หมากพร้าว

31.   ม้าอีขาวหางยาวต้วยก้น              เฉลย ต้นกล้วย

32.   หัวดำคือกา  มีงาคือช้าง มีปีกมีหางคือนางมโนราห์   เฉลย  ดอกจาน หรือ      ทองกวาว

33. สี่บาทพาดฮั่ว                       เฉลย  ผักตำลึง)

34. สีหยังผู้เฒ่ามักที่สุด              เฉลย  สีเสียด    ใช้กินหมาก

35.  ตกปุกข้างซี่บ่ให้ว่าขี้ซ้าง       เฉลย หมากเฟือง  หรือ มะเฟือง

36.  ตกปุกข้างชี้                         เฉลย  หมากเฟือง

37.  ต่ำต้อม่อมีข้อสุตา                เฉลย   หมากนัด  หรือ สับปะรด

38.  เดือนสามค่อย  งัวอีแดงออกลูกดอน  เฉลย  ไข่มดแดง

39.  อีหลังขดขี่เฮือลอดพุ่ม             เฉลย  กุ้ง

40.  อีน้อย ๆ นุ่งซิ่นหมี่แดง  ยามเมื่อแลงแล่นเข้าพุ่ม    เฉลย แย้

41. ม้าอีลายหากินแต่หญ้า  น้ำบ่กิน   เฉลย  ตัวม่อน หรือ ตัวหม้อน   ตัวไหม หนอนไหม

42.  ไข่เอิ้นต่างแม่  แม่นหยัง                 เฉลย   ขี้ไข่ขาง หรือ ไข่แมลงวัน

43. ไฟไหม้ป่าบ่ไหม้หมกเห็ด        เฉลย  โพนปลวก หรือ จอมปลวก
44. ผู้อยู่โคกปั้นถ้วย  ผู้อยู่ห้วยสานมอง  ผู้อยู่หนองกองก้น  เฉลย  มดดำ  แมงมุม หอย
45. เฒ่าสองเฒ่านั่งเฝ้าปืนกล  แม่นหยัง          เฉลย  ไข่หำ หรือ ลูกอัณฑะ
46.  เฒ่าอันหนึ่งพายถงสองหน่วย                   เฉลย อวัยวะเพศชาย
47.  น้อยแล้วใหญ่, ใหญ่แล้วต่ำ ,ดำแล้วขาว , ยาวแล้วสั้น เฉลย คน, คน ,เส้นผม, สายตา
48. น้ำพอกินแต่บ่พออาบ   เฉลย   น้ำนม
49.  น้ำพออาบแต่บ่พอกิน  เฉลย  เหงื่อ
50. กินทางนอก แต่ปอกทางใน  เฉลย   ไต
51.  กกฮกปลายแปน        เฉลย  อวัยวะเพศชาย
52. สองคนแล่นมา  ห้าคนแล่นฮับ      เฉลย  น้ำมูก เวลาจาม

53.  หมอยแยมแยะ  แป๋กันมีแฮ้งมีแฮง   เฉลย   ขนตา, หลับนอน

54.  อีหยังหูอยู่เทิงหัว  มีตาเต็มโต   เฉลย  แห

55.  อ้อล่อท่อลำพุ  แตกปุ๋ท่อไฮนา      เฉลย  แห

56.  ฟาดไปท่อไฮนา  ฮ้าวมาท่อก้อนเส้า     เฉลย  แห

57.  อีอันหนึ่งถือแพแดงพาดบ่า  ขึ้นไปด่าเฮือนนั่นเฮือนนี่   เฉลย อิ้วฝ้าย  หรือ เครื่องปั่นฝ้าย

58.  ซ้างขึ้นภูตบหูปั๊วะปั๊วะ      เฉลย  ฟืมหรือหูกทอผ้า

59.  บักขี้คร้านนั่งท่าอยู่เฮือน  เฉลย    แอ่งน้ำ  โอ่ง, ตุ่มน้ำ

60.  คุกลุกข้างเล้า               เฉลย  ครกมอง,  ครกตำข้าว

61.  เฒ่าสามเฒ่านั่งเฝ้าคิงไฟ    เฉลย  ก้อนเส้า

62.  สี่ตีนตั้งธรณีย่องแย่ง  อ้าปากขึ้นเทิงฟ้าคาบงา    เฉลย  ข้อง

63.  คนเฮ็ดบ่ได้ใช้  คนใช้บ่ได้เฮ็ด                 เฉลย โลงศพ

64.  ซกงกคือคอม้า  ไปค้าบ่เห็นฮอย           เฉลย  เรือ

65.  โก่งโข้งโน่ง  ข่วมถ่งสามแสน  ไผทวยถืกได้แหวนวงหนึ่ง       เฉลย  รุ้งกินน้ำ

66.   สุกเต็มฟ้ากาตอดบ่เถิง         เฉลย  ดาว

67. จับหาง ฮากจวก                 เฉลย กะโซ่สะน้ำ