วัดเหนือ

อำเภอเมืองร้อยเอ็ด    จังหวัดร้อยเอ็ด

ประวัติวัดเหนือ

         เป็นวัดที่เก่าแก่ที่สุดของจังหวัดร้อยเอ็ด ตั้งอยู่บนถนนเสนาเริ่มคิด  ย่านเก่าแก่ของเมืองวัดเหนือเป็นวัดที่ปรากฏหลักฐานชุมชนโบราณที่มีอายุกว่า 1000 ปีล่วงมาแล้ว ซึ่งมาจากฉายาที่ว่า "วัดเหนือพร้อมบ้านวัดกลางพร้อมเมือง”เพราะว่าวัดเหนือสร้างขึ้นในตอนที่จังหวัดร้อยเอ็ดยังเป็นหมู่บ้านเล็กๆ ชื่อบ้านกุ่มฮ้าง แต่วัดกลางนั้นสร้างขึ้นในตอนที่จังหวัดร้อยเอ็ดเป็นเมืองสาเกตุนครที่เจริญรุ่งเรืองแล้ว ในอดีตปรากฎหลักฐานร่องรอยเสาหินโบราณแปดเหลี่ยม (หินยุคใหม่ อายุ 3,000 ปี) สูง 1.5 เมตร คล้านศิวลึงค์ของศาสนาพราหมณ์ ตรงฐานมีกลีบบีวคว่ำบัวหงาย จารึกอักษรปาลวะของอินเดียสมัยคุปตะ ตรงกับสมัยทวาราวดีของไทย และเขียนข้อความว่า "ปุญณธมะณธ” สร้างโดยคนมีบุญขอบเขตคนมีบุญ ภายในยังมี "สิมอีสาน” อายุ 200 ปี อิทธิพลล้านช้าง (สิมมหาอุต) มีลักษณะเตี้ย กว้าง หน้าต่างปิดตาย มีให้ดูที่นี่ที่เดียว

       เสาหินวัดเหนือ นอกจากพระปางนาคปรกกลางวัดเหนือมีทางเดินเข้าไปที่โบสถ์ ล้อมรอบด้วยระเบียงคด จุดหนึ่งที่น่าสนใจคือจะเห็นเสาหินอยู่ต้นหนึ่งทีแรกไม่ได้สนใจมากแต่พออ่านป้ายเล็กๆ ข้างเสาหินแล้วปรากฏว่าเป็นเสาหินโบราณและเป็นสิ่งสำคัญประจำวัดเหนือด้วย เสาหินวัดเหนือ สร้างขึ้นจากหินศิลาแลงรูปทรงกลมรูปเหลี่ยม แปดเหลี่ยม จารึกอักษรปาละวะ ของอินเดียใต้โบราณสมัยทวรวดียุคต้นพุทธศตวรรษที่ 14 มีใจความตอนหนึ่งว่า "ปุณณะมะญะ" หมายถึงผู้มีบุญสร้างขึ้น หรือผู้สร้างขึ้นด้วยความใจบุญ หรือสร้างขึ้นเพื่อแสดงเขตบุญ ขุดพบเมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2528 ที่คุ้มสระฮาง ตรงทางเท้า หน้าบ้านของนายช่วย โยธายุทธ ถนนเสนาเริ่มคิด อ.เมือง จ.ร้อยเอ็ด สันนิษฐานว่าน่าจะเป็นหลักเขตเมืองหรือเขตพุทธสถานมาก่อน เสาหินแปดเหลี่ยมมีขนาดกว้าง 25 ซม. สูง 2 เมตรครึ่งมีอักษร 5 แถวที่โคนเสา

       สิม เป็นภาษาอีสานแต่ทุกวันนี้คนอีสานที่ยังเรียกโบสถ์ว่าสิมก็มีไม่มากแล้ว สิมในวัดหลายวัดของอีสานเป็นสถานประกอบพิธีทางศาสนา ความหมายก็เหมือนโบสถ์หรือพูดได้ว่า สิม แปลว่า โบสถ์ แต่ไม่ใช่ว่าโบสถ์ทุกหลังจะเรียกว่าสิมได้ สิมมีเอกลักษณ์การสร้างที่โดดเด่น อย่างมีภาพจิตรกรรมอยู่ทั้งด้านนอกแล้วก็ด้านใน ส่วนมากเป็นภาพเกี่ยวกับศาสนา บางวัดก็ใช้ภาพวรรณกรรมเรื่องสินไซ หรือสังข์สินไชย ปกติสิมจะสร้างขนาดเล็กๆ มีทางเข้าออกทางเดียว บ้างทีก็มีหน้าต่าง บางที่ก็ไม่มี "สิม" ได้รับอิทธิพลมาจากทางล้านช้างของประเทศลาว ซึ่งสิมนั้นจะมีลักษณะคือ เตี้ย กว้าง หน้าต่างปิดตาย เนื่องจากสิมทางภาคอีสานมีจุดประสงค์ในการสร้างเพื่อให้เข้าไปกราบพระเท่านั้น ไม่มีการทำกิจพิธีอย่างอื่น ผู้หญิงไม่สามารถเข้าไปในสิมได้

        ด้านหลังของสิมวัดเหนือมีพระธาตุเก่าแก่มาก เรียกกันว่า พระธาตุยาคู นึกว่าเป็นพระธาตุเดียวกันกับที่อยู่กาฬสิทธุ์ แต่พอหาข้อมูลแล้วมีที่มาที่ทำให้มีชื่อเรียกกันว่าพระธาตุยาคูอยู่เหมือนกัน สถูปทรงบัวเหลี่ยม (พระธาตุยาคู) ที่อยู่หลังสิมโบสถ์วัดเหนือสันนิษฐานว่าตั้งอยู่ที่เดิมภายในวัดเหนือตั้งแต่สมัยทวารวดี (สถูปทรงบัวเหลี่ยมเป็นศิลปะของทวารวดี) แต่เดิมทรุดพังทลายลงไปแล้วแต่เจ้าอาวาสในสมัยนั้นให้พระและสามเณรมาช่วยกันล้างก้อนอิฐและบูรณะขึ้นมาใหม่ สาเหตุที่ได้ชื่อว่า "พระธาตุยาคู" ก็เพราะว่าสถูปนี้มีอัฐิของเจ้าอาวาสสมัยนั้นบรรจุอยู่ คำว่ายาคู ในภาษาอีสานเทียบได้กับตำแหน่งของเจ้าอาวาส ต่อมาได้มีการอัญเชิญพระบรมสารีริกธาตุมาจากจังหวัดเชียงใหม่มาบรรจุในพระธาตุยาคูนี้ ให้ครั้งที่อัญเชิญมาเกิดเหตุการณ์ประหลาดฝนตกลงมาห่าใหญ่ตลอดทาง จนมาถึงสถูปที่เป็นที่บรรจุ ฝนก็หยุดตกเหมือนเป็นนิมิตหมายอันดี

 

 

ขอขอบคุณข้อมมูลจาก   สำนักงานวัฒนธรรมจังหวัดร้อยเอ็ด

 

https://www.m-culture.go.th/roiet/ewt_news.php?nid=1096&filename=index